पाठ ६ प्रकृति र वातावरण
तलका प्रश्नको सही विकल्प छनोट गर्नुहोस् :
आजभोलि कहिले अल्पवृष्टि त कहिले अतिवृष्टि भएर कृषि उत्पादनमा बाधा पुग्न गएको छ । यसको मुख्य कारण के होला ?
(अ) ज्वालामुखी बिस्फोटन
(इ) दुर्लभ बन्यजन्तुको हास
(आ) जलबायु परिवर्तन
(ई) बायुमण्डलीय चापमा परिवर्तन
समुद्री सतहको आयतनमा वृद्धि हुनुको मुख्य कारण के हो ?
(अ) अति वृष्टि
(आ) अल्प वृष्टि
(इ) ग्लोबल वार्मिङ
(ई) वन विनाश
तलका मध्ये कुन समूह लोपोन्मुख जनावरको समूह हो ?
(अ) बाह्रसिङ्गे, जङ्गली हात्ती, हुँडार
(आ) जङ्गली हात्ती, हुँडार, स्याल
(इ) मृग, बाघ, चितुवा
(ई) जङ्गली हात्ती, बाघ, भालु
तुलसी कुन समूहमा पर्ने बिरुवा हो ?
(अ) लोपोन्मुख बिरुवा
(आ) जडीबुटी
(इ) काँडेदार बिरुवा
(ई) लहरेदार समूह
किरा र फन्जाइको मिलनबाट यार्चागुम्बा बन्छ । यस प्रक्रियामा झुसिलकिरा र फन्जाइको सम्बन्ध कस्तो हुन्छ ?
(अ) सिम्बायोटिक
(इ) परभक्षी
(आ) परजीवी
(ई) स्याप्रोट्रोफिक
ठेउला आउँदा निमको चन्दन घोटेर लगाउने, निमका पातहरू विस्तारामा ओछ्याउने गरिन्छ । यसले ठेउला निको पार्न मदत गर्छ । निममा रहेको कुन गुणले निर्मूलनमा सहयोग गरेको हो ?
(अ) एन्टि इन्फ्लामेटरी गुणले
(आ) एन्टिअक्सिडेन्ट गुणले
(ई) एन्टिपाइरेटिक गुणले
(इ) एन्टिमाइक्रोबियल गुणले
बोजोको कुन भाग औषधीका रूपमा प्रयोग गरिन्छ ?
(अ) राइजोम
(आ) पात
(इ) काण्ड
(ई) फूल
रमालाई खोकी लागेको लामो समय भयो । यसको उपचारका लागि उनले कुन जडीबुटी प्रयोग गर्नु उपयुक्त होला ?
(अ) निमको पाक (काडा)
(इ) तुलसीको पाक (काडा)
(आ) घिउकुमारीको जुस
(ई) यार्चागुम्बाको धुलो
दिइएको चित्रमा देखाइएको प्राकृतिक विपत्को मुख्य कारण के हो ?
जलवायु परिवर्तन
वन विनाश
अति वृष्टि
ज्वालामुखी विष्फोटन
भिन्नता लेख्नुहोस् :
मौसम परिवर्तन र जलवायु परिवर्तन
लोपोन्मुख बिरुवा र जडीबुटी
हरित गृह प्रभाव र जलवायु परिवर्तन
कारण दिनुहोस् :
बेमौसमी वर्षाको मुख्य कारक जलवायु परिवर्तन हो ।
उत्तरः जलवायु परिवर्तनले गर्दा वायुमण्डलको अवयवहरुको अवस्थामा परिवर्तन आँउछ जसको कारणले गर्दा, अतिवृष्टि, अनावृष्टि र बेमौषमी वर्षाहरु समेत हुने गर्दछ ।
जलवायु परिवर्तनका कारण समुद्रको आयतन बढ्छ ।
उत्तरः जलवायु परिवर्तनले गर्दा वायुमण्डल तथा पृथ्वीको तापक्रमा वृद्धि हुन्छ र यसले गर्दा हिमाली भेग तथा ध्रुविय भेगका हिउँ पग्लन्छन र अन्तमा ति हिँउहरु पानी बनेर समुन्द्रमा मिसिदा समुन्द्रको आयतन बढ्छ ।
जनावरहरू लोप हुनुको कारण जलवायु परिवर्तन पनि हो ।
उत्तरः जलवायु परिवर्तनले गर्दा मौषम र हावापानीमा परिवर्तन आँउछ। यसवाट वोटविरुवाको जीवनचक्रमा प्रत्यक्ष असर पुग्छ। त्यसेैगरि बनसम्पदाको मात्रा र गुणस्तरमा ह्रास आँउदा, ति बासस्थानमा बस्ने जीवहरुको जीवनमा नकारात्मक असर बढ्न जाँदा, जनावरहरु समेत लोप हुने कारण बढ्छ।
लोपोन्मुख जीवहरूको वासस्थानको संरक्षणले ती जनावरहरूको संरक्षण गर्न सकिन्छ ।
उत्तरः लोपोन्मुख जीवहरुको वासस्थान संरक्षण गर्नाले तिनीहरुको वासस्थानको सुरक्षा प्रत्याभुत हुन्छ। यसबाट ति जीवहरुको जीवन, खाना, प्रजनन र सुरक्षा हुने भएकोले ति जीवहरुको संरक्षण गर्न सकिन्छ।
जडीबुटिको प्रयोग मानिसको स्वास्थ्यका लागि लाभदायक हुन्छ ।
उत्तरः जडिबुटीहरुमा औषधिय गुण हुन्छन। यिनिहरुको समुचित प्रयोग गर्दसा शरीरमा हानी हुँदैन तर शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढ्छ,छाला र घाउहरुको संङ्क्रमण निको हुन्छन्, शरीरको स्टामिना बलियो हुने भएकोले जडिबुटीहरुको प्रयोग स्वास्थ्यका लागि लाभदायक हुन्छ।
तुलसीलाई जीवनप्रदायक बिरुवा पनि भनिन्छ ।
उत्तरः तुलसीको विरुवाले अत्याधिक रुपमा अक्सिजन ग्यास दिने भएकोले यसलाई जीवनप्रदायक विरुवा पनि भनिन्छ।
निम बहुउपयोगि जडीबुटी हो ।
उत्तरः निमको विरुवाको प्रयोगले, छालाको सङ्क्रमणहरु घट्ने, यसको पातको रस खाँदा, रक्तचाप घट्ने र यसमा एन्टिमाइक्रोबियल गुणसमेत भएकोले निम बहुउपयोगी जडिबुटी हो।
यार्चागुम्बा शक्तिवर्द्धक जडिबुटीको रूपमा प्रयोग हुन्छ ।
उत्तरः यार्चागुम्बाको प्रयोगले शरीरमा शक्ति प्रदान गर्छ । यसले विभिन्न रोगहरुको उपचार समेत गर्दछ। शरीरको स्टामिना बढाउनुको साथै रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बृद्धि गर्ने भएकोले यार्चागुम्बा शक्तिबर्द्धक जडिबुटीको रुपमा प्रयोग हुन्छ।
तलका प्रश्नको उत्तर लेख्नुहोस् :
जलवायु परिवर्तन भनेको के हो ?
उत्तरः जलवायु परवर्तन भनेको हामीले उत्पादन गरेको विभिन्न हरित गृह ग्यासहरुको प्रभावले वायुमण्डलीय अवयवहरुको गुणस्तर र मात्रामा नकारात्मक परिवर्तन आइ हावापानी र वातावरणमा देखिने नकारात्मक प्रभाव हो।
जलवायु परिवर्तनका मुख्य कारण लेख्नुहोस् ।
उत्तरः जलवायु परिवर्तनका कारणहरु मानव निर्मित तथा प्राकृतिक कारणहरु रहेका छन, जसलाई निम्नअनुसार लेख्न सकिन्छ।
१. हरित गृह ग्यासको उत्सर्जन
२. बन बिनास / आगलागी
३. कृषिमल, रासायनिक पदार्थको उत्सर्जन
४. ज्वालामुखी विष्फोटन
५. आणविक भट्टीहरुको प्रयोग र यसबाट हुने बाफ लगायत अन्य रासायनिक उत्सर्जन
जलवायु परिवर्तनका असर व्याख्या गर्नुहोस् ।
उत्तरः
दुर्लभ जनावरहरू भन्नाले कस्ता जनावरहरू जनाउँछ ?
उत्तरः
दुर्लभ जनावरहरूको संरक्षण गर्न के के उपाय अवलम्बन गर्न सकिन्छ ?
उत्तरः
जलवायु परिवर्तनका कारणले नेपालमा पाइने धेरै बिरुवा लोप हुँदै गएका छन् । उक्त बिरुवाको संरक्षणमा तपाईंको भूमिका के हुन सक्छ । सङ्क्षिप्त व्याख्या गर्नुहोस् ।
उत्तरः
नेपालमा पाइने जडीबुटीहरूको संरक्षण र प्रबर्धनका लागि स्थानीय जनतालाई जडीबुटी प्रशोधन तथा यसको प्रयोगसम्बन्धी तालिम अत्यावश्यक छ । यस भनाइलाई आफ्ना तर्कसहित स्पष्ट पार्नुहोस् ।
उत्तरः
यार्चागुम्बाको संरक्षण गरी यसको उत्पादनमा वृद्धि गर्दा देशको आर्थिक स्तरमा पनि सुधार हुन्छ । यस भनाइलाई स्पष्ट पार्नुहोस् ।
दिइएको नक्सा (कन्सेप्ट म्याप) अध्ययन गरी बाँकी भाग पूरा गर्नुहोस.
उत्तरः
दिइएको चित्र अवलोकन गरी भाग क र ख बिच रहेको भिन्नता विश्लेषण गर्नुहोस् ।
उत्तरः
दिइएको चित्रको गहन अवलोकन गरी यसले जलवायु परिवर्तनमा खेल्ने भूमिः व्याख्या गर्नुहोस् ।
उत्तरः
एकसिङ्गे गैंडा लोपहुने अवस्थामा पुगेको छ। यसको संरक्षणका लागि के गर्न सकिन्छ, सङ्क्षिप्तमा लेख्नुहोस्
उत्तरः
हाम्रो स्थानीय स्तरमा विभिन्न किसिमका जडीबुटी पाइन्छन् । तर हामी सामान रोगको उपचारका लागि पनि परनिर्भर हुन्छौं । यसको गरी स्थानीय जडीबुटीको अधिकतम प्रयोग गर्नका लागि गर्नुपर्ने कार्यब लेख्नुहोस् । प्रमुख कारण पहिचान गरि स्थानिय जडिवुटिको अधिकतम प्रयोग गर्नका लागि गर्नुपर्ने कार्यहरु लेखनुहोस्।
उत्तरः